نوآوری و برافکنی کسب و کارهای نوین
در دومین روز از برگزاری کنفرانس ملی انجمن علمی پارکهای علم و فناوری و مراکز رشد ایران، گفتگویی با عنوان «نوآوری و برافکنی کسبوکارهای نوین» با حضور دکتر کامران باقری عضو هیأت مدیره انجمن مدیریت نوآوری و فناوری و دکتر سجاد جوزدانی مدیرعامل شرکت شتابگران فناوری گلستان برگزار شد.
در ابتدا دکتر کامران باقری بیان کرد که شرکتهای موجود به معنای واقعی دانشبنیان نیستند زیرا در همه جوانب دانشی عمل نمیکنند. سپس بیان نمود که حدود سی سال اخیر رشد فناوری حالت نمایی پیدا کرده است، ولی رشد شرکتها و کسبوکارها عمدتاً خطی بوده است. بنابراین شکافی در اینجا پدیدار شده است. در پنج سال اخیر اتفاق فراگیری در دنیا بوجود آمده است که بعضی از شرکتها یاد گرفتهاند که در مدت زمان خیلی کوتاهی بهصورت نمایی رشد کنند (یونیکورنها) مثل کلاب هاوس، شیائومی. نکته مهم اینست که این شرکتها از اصول و قواعد رشد سنتی پیروی نمیکنند. سرعت بالای رشد کسبوکارهای نوین سبب شده که هنوز قواعد مربوطه در کتابها بهصورت کامل منتشر نشده است.
دکتر باقری با اشاره به گزارش شرکت اسنپ در سال1399، بیان نمود که با توجه به اینکه اسنپ در سال1393بوجود آمده است، نمونه یک شرکت بارز میباشد که با 40 میلیون کاربر از اصول و قواعد نوین پیروی کرده است. قواعد و رشد شرکتهای این چنینی با آنچه که ما از قبل با اصول کسبوکارها میشناسیم کاملاً متفاوت میباشد.
در ادامه دکتر جوزدانی با اشاره به مؤلفههای کسب و کارهای نوین مانند سرعت رشد، مطرح کردند که آیا با این تعاریف، شرکتی مطابق با این مؤلفهها در کشور هنوز وجود دارد؟
دکتر باقری در پاسخ بیان نمودند که کسبوکارهای دانشبنیان معطوف به یک خدمات خاص نیستند و پدیده جدید هستند و نیز در تمامی صنایع وجود دارند. بعنوان مثال، شرکت خودروسازی "تسلا" که در سال 2006 بوجود آمده است نسبت به شرکت "مرسدس بنز" که بالای 100 سال قدمت دارد؛ رشد نمایی بهتری داشته است. سرمایه زیاد و خطرپذیر در بازه زمانی کوتاه مهمترین فاکتور برای کسبوکارهای نوین میباشد که بخش عمده آن صرف سهم بازار میشود.
دکتر باقری ادامه داد: میزان سرمایه خطرپذیری که برای رشد نمایی نیاز است، در اکوسیستم کشور سخت پیدا میشود. در ایران نمونههایی از این نوع وجود دارد، اما هنوز در صنعت درک نشدهاند. اینجاست که بازی مشترک با بقیه بازیگرها تعریف میشود. اکثر زیست بومها به همین علت فراملی عمل میکنند. بعنوان مثال با کمپین تبلیغاتی جدیدی که توسط شرکت "دیجی کالا"به راه افتاده است، بزودی شاهد برافکنی کسبوکار سوپرمارکتها خواهیم بود؛ همان اتفاقی که برای تاکسی سرویسها افتاد.
عضو هیأت مدیره انجمن مدیریت فناوری اشاره کردند که دیر یا زود در ایران معنی کسبوکارهای جدید و برافکن را البته با سرعت متفاوت نسبت به دنیا خواهیم یافت.
وی در پاسخ به سؤال دیگری درباره اینکه به صورت مصداقی چه تفاوتی بین برافکنی نوآوری و نوآوری برافکن وجود دارد، ابتدا اشارهای به کتاب "نوآوری برافکن" داشتند و اظهار داشتند که برافکنی کسبوکار توسط کسبوکارهای نوین با نوآوری برافکن فرق دارد و ضرورتاً محدود به نوع خاصی از نوآوریها نیست.
دکتر باقری در پاسخ به سؤال دیگری از دکتر جوزدانی مبنی بر اینکه وضعیت آینده صنایع و کسبوکارهایی که در دست بخش خصوصی نیستند؛ چه خواهد شد و آیا محکوم به نابودیاند؟ یا عوض میشوند؟ به موارد مهمی اشاره کرد.
وی تصریح کرد: اتفاقی که در شرکت خودروسازی تسلا افتاده، همان اتفاقی است که اپل و آیفون در سال 2007 رقم زدند، یعنی قبلاً "نوکیا" بازیگر اصلی بود و سعی داشت بهترینها را بسازد، اما آیفون و اپل بازی را تغییر دادند و نوکیا حذف شد. در این بازیِ جدید کسب و کار 50 بازیگر بزرگ نمیتواند وجود داشته باشد بلکه دو تا سه بازیگر مورد نیاز است. کما اینکه اکنون "ال.جی" اعلام کرده است که کنار میرود.
عضو هیأت علمی انجمن مدیریت نوآوری و فناوری ادامه داد: مصداق این موضوع در صنعت خودرو نیز در جریان است. به عنوان مثال تولید ماشینهای برقی و بیصدا که به عنوان کامپیوتر عمل کرده و مبتنی بر دیتا هستند.
وی این پرسش را مطرح کرد که آیا میتوان مردم را مجبور به استفاده از برند خاصی کرد؟ مطمینا امکانپذیر نیست. در آینده به جایی خواهیم رسید که مردم خودبخود منتظر ماشینهای برقی میشوند و عملاً صنعت خودروسازی بسمت ورشکستگی پیش میرود و سپس صنایع جدید خودرو بسمت تولید خدمات مخصوص به فضای خود میروند و شرکتهای مرتبط خودرو در داخل کشور باید برای جلوگیری از حذف شدن، همگام با صنایع روز دنیا پیش روند.
دکتر باقری ادامه داد: اکوسیستم نوآوری به سمت ایجاد فضای بزرگ و زیرساختهای جدید برای خدمات نوآوری پیش میرود.
عضو هیأت علمی انجمن مدیریت نوآوری و فناوری در پایان به اهمیت استارتاپها و رفتار آنها اشاره کرد و نقش بازگیران این زیست بوم شامل پارکهای علم و فناوری، مراکز رشد، دانشگاهها را پررنگ دانست و تصریح کرد که اکوسیستم نوآوری و فناوری باید متناسب با این فضا نقش خود را تغییر دهند و همگام با کسبوکارهای نوین با سرعت متناسب حرکت کنند.