نشست " تعامل متقابل سازمان‌های نوآوری با یکدیگر و ذی‌نفعان " با حضور دکتر معصومه خان احمدی مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و توسعه فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دکتر سید سروش قاضی نوری نایینی رییس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، دکتر مصطفی صفدری رنجبر مشاور اسبق معاون فناوری وزارت علوم تحقیقات و فناوری، دکتر مجتبی زارع مهرجردی معاون سرمایه‌گذاری صندوق نوآوری و شکوفایی، دکتر بابک مختاری مؤسس و رییس پیشین پارک علم و فناوری خوزستان برگزار شد.

مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و توسعه فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به موضوع این نشست و کنفرانس درباره زیست‌بوم نوآوری کشور خاطرنشان کرد: کلمه اکوسیستم یا زیست‌بوم به این معنی است که نوآوری در انزوا شکل نخواهد گرفت. بازیگران زیادی ازجمله دولت، دانشگاهیان، صنعتگران و ... در اکوسیستم نوآوری حضور و نقش‌آفرین هستند نیاز به برقراری اکوسیستم، چالش‌هایی نیز با خود به همراه خواهد داشت که یکی از آن‌ها هم‌پوشانی‌ نهادهای حاضر در این اکوسیستم خواهد بود. زیست‌بوم یعنی اینکه همه به هم نیاز دارند

دکتر سید سروش قاضی نوری نایینی رییس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور نیز در پنل تخصصی چهارمین کنفرانس ملی پارک‌های علم و فناوری و سازمان‌های فناور با اشاره به مفهوم اکوسیستم خاطرنشان کرد: باید به اکوسیستم یا زیست‌بوم از زاویه جدیدی نگاه کنیم، متأسفانه ما تنها نام‌ها را تغییر می‌دهیم، این در حالی است که تغییر ادبیات در دنیا نشان‌دهنده مفاهیم و تعاریف جدید است. لذا ابتدا باید از خود بپرسیم که اکوسیستم یعنی چه؟ وی با اشاره به هم‌آفرینی ارزش در اکوسیستم کسب‌وکار اضافه کرد: در حوزه کسب‌وکار امروزه هدف اصلی خلق ارزش برای جامعه است. وقتی از اکوسیستم حرف می‌زنیم، اولین موضوع هم‌آفرینی ارزش است. این یعنی کسب‌وکارها در تعامل باهم برای مشتری ارزش خلق کنند. شاید این به معنای از بین رفتن رقابت در کسب‌وکار به نظر برسد اما این‌طور نیست. این موضوع به معنای همکاری در عین رقابت است.

‌وی با ذکر مثالی از اکوسیستم ادامه داد: برای مثال وقتی چند رستوران در کنار هم فعالیت می‌کنند، رقابت بسیار شدیدی باهم دارند؛ اما اگر هیچ مشتری خاصی به خیابان نیاید، همه رستوران‌های آن خیابان به مشکل خواهند خورد. این تعریف دقیقی از اکوسیستم است. ما وارد عصری شده‌ایم که همه به یکدیگر نیاز داریم و برای پیشرفت باید این موضوع را بپذیریم. درگذشته این شرایط تا حدی وجود نداشت و برای مثال یک خودروساز نیازی به اکوسیستم برای تولید محصول خود حس نمی‌کرد. این در حالی است که آلان یک خودروساز به‌طور مثال، نیازمند فاکتورهایی برای تولید محصول خود است که همه آن‌ها در یک اکوسیستم پایدار تأمین می‌شوند. واقعیت موضوع در سیستم‌های دولتی این است که این سیستم­ها ویژگی­های سیستم اجتماعی را به ارث می‌برند و این سیستم­ها مشابه سیستم­های مکانیکی نیستند. در سیستم‌های اجتماعی اگر یک عضو از دست برود اعضای دیگر می‌توانند وظیفه آن را تقبل کنند. این موضوع در سیستم ­های دولتی امکان‌پذیر است. بسیاری از کارهای خوب در سیستم­های دولتی توسط بخش‌هایی انجام‌شده که درواقع اصلاً وظیفه آن‌ها نبوده است. هیچ‌وقت نمی‌توان انتظار داشت که سیستم اجتماعی مانند سیستم مکانیکی عقلایی رفتار کند. سیستم اجتماعی باید مرتباً چک شود و بهترین راه برای ارزیابی سینرژی یا هم‌افزایی است. ما باید بفهمیم که دو سازمان می‌توانند باهم کنار بیایند و هم‌افزایی کنند یا خیر. پژوهشگران نیز سعی می‌کنند تا در این زمینه نقش کاتالیزوری را ایفا کنند تا این هم‌افزایی شکل بگیرد. دولت حق ندارد به‌تنهایی حرف آخر را بزند.

در ادامه مصطفی صفدری رنجبر مشاور اسبق معاون فناوری وزارت علوم تحقیقات و فناوری با اشاره به نوآوری در جهان امروز گفت: من در کتاب خود که درباره نوآوری است، از عبارت نوآوری به مثابه یک بازی جمعی استفاده کرده‌ام. این عبارت تفسیرهای گوناگونی خواهد داشت. برای درک این عبارت باید ابتدا با ویژگی‌های نوآوری آشنا شویم. نوآوری یک مفهوم اتفاقی و غیرقطعی است. همچنین باید به موضوعاتی نظیر جبر جغرافیایی در نوآوری نیز توجه کرد. افرادی که برای مثال در سیلیکون ولی به‌عنوان نوآور شناخته می‌شوند، خوش‌شانس بوده‌اند که در توسعه‌یافته‌ترین اکوسیستم‌های نوآوری قرارگرفته‌اند. این در حالی است که شاید انسان‌های خلاق‌تر و باهوش‌تری در نقاط دیگر دنیا باشند که فرصتی برای شکوفایی پیدا نکرده‌اند.

وی ادامه داد: در کشورهای درحال‌توسعه، این وظیفه دولت است که به‌اصطلاح رهبر ارکستر باشد و مکانیزم صحیح بازار و زیست‌بوم را ایجاد کند. ما هیچ‌گاه از دولت توقع تصدی‌گری نداشته‌ایم. دولت باید نقش خود را در حکمرانی با زدن حرف آخر ایفا کند، اما نکته این است که حق ندارد تنهایی به این حرف آخر رسیده باشد. در کشور ما مقداری عجله و‌ شتاب‌زدگی نیز دیده می‌شود و به علت رقابتی که بین دستگاه‌ها وجود دارد بازیگران جدیدی نیز در این اکوسیستم به‌صورت موازی ایجاد می‌شوند که این موضوع آفت اکوسیستم نوآوری است. تحریم‌های دولت اول ترامپ موجب تولید ۲۰۰ محصول دانش‌بنیان شد.

 همچنین دکترمجتبی زارع مهرجردی معاون سرمایه‌گذاری صندوق نوآوری و شکوفایی با اشاره به همکاری بین دستگاهی برای رسیدن به اهداف مشترک اظهار کرد: ما امروز قانون جهش تولید دانش‌بنیان داریم.‌ هشت سال پیش در روزهای اول دولت اول آقای ترامپ، ما با داشتن تجربه تحریم‌ها تصمیم گرفتیم تا برای حمایت از ساخت محصولات بار اول با دیگر دستگاه‌ها همکاری کنیم تا بتوانیم منابع مالی لازم را تأمین کنیم‌. این سبب شد تا همکاری بین دستگاهی به تولید ۲۰۰ محصول فناور و دانش‌بنیان کمک کند و همچنین یک‌ نیاز ضروری در بدنه حاکمیت برطرف و قانون آن نیز ایجاد شد. این نمونه‌ای موفق از همکاری بین دستگاهی است. وی ادامه داد: متأسفانه ما نمی‌توانیم جنس سرمایه‌گذاری خطرپذیری که در سیلیکون ولی اتفاق می‌افتد را در ایران و با این فرمت داشته باشیم. ما می‌توانستیم در موارد متعددی در هماهنگی بین دستگاهی فرایند سرمایه‌گذاری را راه بیندازیم اما متأسفانه عدم پیگیری لازم باعث شد این موضوع به نتیجه نرسد. ما متأسفانه به علت مشکلات مختلف و یا حتی در برخی موارد رقابت بین دستگاهی نتوانستیم به نتیجه دلخواه برسیم. این در حالی است که همکاری بین دستگاهی می‌تواند بسیار نتیجه‌بخش و ثمربخش باشد. معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری باید نقش کارگرانی ایفا کند نه بازیگری در ادامه بابک مختاری با اشاره فرصت‌های ایجادشده و بعضاً ازدست‌رفته در این زمینه در پی نبود تعامل میان دستگاه‌های دولتی اظهار کرد: در روزهای اول تشکیل معاونت علمی، قرار بود این معاونت نقش کارگردانی داشته باشد، اما درنهایت معاونت علمی نقش بازیگر را به خود گرفت.
 عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز مؤسس و رییس پیشین پارک علم و فناوری خوزستان در دومین روز چهارمین کنفرانس ملی پارک‌های علم و فناوری و سازمان‌های فناور اظهار کرد: ما در اکوسیستم تمام اجزا را لازم داریم و هرکدام باید نقش خود را ایفا کنند و مأموریت خود را انجام دهند. این در حالی است که چیزی که در سازمان­های دولتی می‌بینیم، نشان‌دهنده این است که همه می‌خواهند چهره باشند و هیچ‌کس به نقش خود راضی نیست و می‌خواهد بیشتر دیده شود. سازمان‌ها می‌دانند که در سیستم دولت ما، هرکسی که بیشتر دیده شود، بیشتر منزلت خواهد داشت. لذا باید بازتعریفی از وظایف سازمان­های دولتی انجام شود تا با این چالش روبه‌رو نشویم.
گفتنی است در انتهای این پنل از سخنرانان آن تجلیل و تشکر شد.